Śluz w zdrowych drogach oddechowych pełni funkcję ochronną i nawilżającą. Jednak niektóre sytuacje sprawiają, że jego produkcja jest nasilona, przez co gromadzi się w zatokach i utrudnia oddychanie. Jakie czynniki sprzyjają nadprodukcji wydzieliny zatokowej oraz jak oczyścić z niej drogi oddechowe?
Główne przyczyny nadprodukcji śluzu w zatokach
Najczęstszą chorobą, jaka dotyka górne drogi oddechowe, jest zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. W większości przypadków wynika ono z infekcji wirusowej. W zależności od czasu jej trwania wyróżnia się:
- ostre wirusowe zapalenie nosa i zatok, czyli potocznie przeziębienie – trwa do 10. dni,
- ostre powirusowe zapalenie nosa i zatok – utrzymuje się do 12. tygodni,
- przewlekłe zapalenie nosa i zatok – trwa dłużej niż 3 miesiące.
Nadmiar wydzieliny w zatokach to odpowiedź organizmu na atak patogenów. Ma on na celu wzmocnić ochronę przed bakteriami i wirusami, a także ułatwić ich usunięcie. Jednak z czasem jest go tak dużo, że zaburzają się naturalne procesy oczyszczania dróg oddechowych z patogenów. Na dodatek początkowo wydzielina jest wodnista, ale z czasem gęstnieje i zalega w zatokach. To niestety stwarza korzystne środowisko dla rozwoju bakterii i zwiększa ryzyko nadkażenia nimi trwającej już infekcji.
Co jeszcze sprzyja zatkaniu nosa i zatok?
Niektóre sytuacje i schorzenia zaburzają drożność zatok, przez co sprzyjają zaleganiu w nich wydzieliny. Należą do nich m.in.:
- alergiczny nieżyt nosa, zwłaszcza nieleczony,
- zaburzenia odporności,
- wady anatomiczne, np. krzywa przegroda nosowa,
- polipy w nosie,
- choroby zaburzające transport śluzu w drogach oddechowych, np. mukowiscydoza,
- problemy stomatologiczne,
- choroba refluksowa przełyku,
- zanieczyszczenie powietrza,
- przewlekłe narażenie na czynniki drażniące, np. pyły, dym tytoniowy[1].
Jak oczyścić zatoki z nadmiaru śluzu?
Oczyszczenie nosa i zatok z gęstej wydzieliny to ważny element leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych. Pomocne w tym mogą być leki pochodzenia naturalnego na bazie olejków eterycznych, np. eukaliptusowego, mirtowego, pomarańczowego i cytrynowego. Rozrzedzają one gęsty śluz poprzez pobudzanie śluzówki do produkcji zwiększonej ilości wodnistej wydzieliny. Dodatkowo wzmacniają ruchy rzęsek wyściełających nabłonek dróg oddechowych, przez co ułatwiają oczyszczanie nosa i zatok. Wykazują też działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe oraz łagodzą stanzapalny[2].
Olejki eteryczne zawarte w kapsułce ulegają wchłanianiu dopiero w jelitach, dzięki czemu chronią swoją cenną zawartość przed trawieniem w soku żołądkowym. Po wchłonięciu z przewodu pokarmowego składniki aktywne olejków są transportowane przez krew wprost do zatok przynosowych.
W oczyszczaniu zatok z nadmiaru śluzu pomocne też będzie ich płukanie roztworem soli. Można je przeprowadzić przy pomocy specjalnej butelki oraz saszetek lub zakupić gotowy do użycia spray zawierający roztwór soli w odpowiednim stężeniu. Produkty te można kupić w aptece. Oprócz tego leczenie warto wspomóc inhalacjami. Na gęstą wydzielinę zalecane są roztwory hipertoniczne chlorku sodu, które również pomagają ją upłynnić, a przez to ułatwiają oczyszczenie nosa i zatok.
W czasie infekcji warto zadbać o odpowiednie nawodnienie. Zbyt mała ilość wypijanych napojów zagęszcza śluz, co sprzyja jego zaleganiu. Dlatego trzeba pić wtedy więcej niż zwykle. Bardzo ważny jest także odpoczynek i sen, który dla organizmu jest najlepszym czasem na regenerację.
[1] Wachnicka-Bąk, A., Lipińska-Opałka, A., Będzichowska, A., Kalicki, B., & Jung, A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(1): 25-31.
[2] Pachecka, M., Pachecka, R., & Pławińska, A. (2014). Zastosowanie substancji pochodzenia naturalnego w leczeniu zapalenia zatok przynosowych w świetle Europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa–EPOS 2012. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(4), 427-439.
