Katar zatokowy to powszechny objaw chorób górnych dróg oddechowych. Mówimy o nim, kiedy gęsta, kleista wydzielina zalega w zatokach, zaburzając ich prawidłowe funkcjonowanie. Katar zatokowy może znacząco wpływać na codzienne życie nastolatków – bywa przyczyną problemów ze snem i trudności z koncentracją. Poznaj metody leczenia tego oraz innych objawów chorób zatok.
Przyczyny kataru zatokowego u dzieci
Najczęstszą przyczyną zalegania w zatokach wydzieliny u dzieci jest infekcja – np. przeziębienie czy zakażenie grypopodobne. Układ odpornościowy młodych pacjentów nie jest w pełni rozwinięty, w związku z czym ich organizmy są bardziej podatne na atak patogenów. Drobnoustroje aktywują reakcję układu odpornościowego, który wywołuje miejscowy stan zapalny przejawiający się m.in. obrzękiem śluzówki i nadprodukcją wydzieliny.
Często po kilku dniach choroby śluz gęstnieje i zaczyna blokować zatoki. Oblepia ich błonę śluzową wraz z obecnymi na niej rzęskami, które w standardowych warunkach odpowiadają za wymiatanie wydzieliny z dróg oddechowych. Jednak zablokowane gęstym katarem zatokowym nie pracują prawidłowo, co przy okazji sprzyja dalszemu namnażaniu się drobnoustrojów. W wyniku tego może rozwinąć się zapalenie zatok.
Objawy towarzyszące katarowi zatokowemu u nastolatków
Katar zalegający w zatokach może przyczynić się do rozwoju szeregu dodatkowych objawów, do których należą np.:
- ból i ucisk twarzy w okolicy zatok,
- blokada nosa,
- trudności z oddychaniem,
- upośledzenie węchu,
- ból głowy, który nasila się przy schylaniu,
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
- kaszel.
Zatkane zatoki sprzyjają też wystąpieniu pozornie niezwiązanych z chorobą dolegliwości. Problemy z oddychaniem mogą przeszkadzać podczas snu, zaburzyć koncentrację i utrudnić skupienie na nauce. Ponadto zapaleniu zatok towarzyszą czasem objawy ogólne, takie jak gorączka czy osłabienie, które również pogarszają ogólne samopoczucie dziecka[1].
Jak leczyć zapalenie zatok u dzieci?
Ponieważ w dużej mierze objawy zapalenia zatok wynikają z zalegającego w nich gęstego kataru, leczenie skupia się na jego rozluźnianiu. W jaki sposób można to zrobić?
- Zastosuj aerozol do nosa z hipertoniczną wodą morską, który upłynnia nieco lepką wydzielinę.
- Podczas choroby płucz dziecku zatoki przy pomocy specjalnego zestawu do irygacji. W ten sposób mechanicznie oczyścisz je ze śluzu.
- Wykonaj nebulizacje przy pomocy ampułek z roztworem chlorku sodu w stężeniu 3% o działaniu rozrzedzającym wydzielinę. Niektóre preparaty zawierają dodatkowo ektoinę lub kwas hialuronowy, które wykazują działanie nawilżające[2].
Jeśli dziecko ukończyło 10 lat, możesz podać mu dostępne bez recepty leki ziołowe zawierające olejki eteryczne – eukaliptusowy, mirtowy, cytrynowy i pomarańczowy. Taka kompozycja stosowana jest w leczeniu zapalenia zatok, ponieważ wykazuje właściwości:
- sekretolityczne – nasila wydzielanie przez śluzówkę dróg oddechowych wodnistego płynu, który miesza się z katarem zatokowym i go rozrzedza,
- sekretomotoryczne – wzmacnia ruchy rzęsek obecnych na nabłonku dróg oddechowych,
- przeciwzapalne i odkażające[3].
Zapalenie zatok u dzieci w większości przypadków możesz wyleczyć w domowych warunkach. Jeśli jednak po kilku dniach nie ma poprawy lub zauważysz u swojej pociechy niepokojące objawy (np. nieprzyjemny zapach i zmiana barwy kataru, wysoka gorączka, silny ból), skonsultuj się z lekarzem. Taki stan może wskazywać na nadkażenie bakteryjne wymagające podania antybiotyku.
[1] Woś, J., & Remjasz, A. (2019). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 8(1), 16-26.
[2] Arcimowicz, M. (2021). Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce. Otolaryngologia Polska, 75(4): 40-50.
[3] Nurzyńska-Wierdak, R. (2015). Terapeutyczne właściwości olejków eterycznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 25(1): 1-19.
